تکذیب نعمت (قرآن)در آیات قرآن به تکذیب نعمتهای الهی اشاره شده است. ۱ - آثار تکذیب نهمتآثار تکذیب نعمت عبارتند از: ۱.۱ - تهدیدتكذيب نعمتهای الهی، درپى‌دارنده تهديد خداوند: ۱. «أَلَمْ نَخْلُقكُّم مِّن مَّاء مَّهِينٍ • فَجَعَلْنَاهُ فِي قَرَارٍ مَّكِينٍ • إِلَى قَدَرٍ مَّعْلُومٍ • فَقَدَرْنَا فَنِعْمَ الْقَادِرُونَ • وَيْلٌ يَوْمَئِذٍ لِّلْمُكَذِّبِينَ • أَلَمْ نَجْعَلِ الْأَرْضَ كِفَاتًا • أَحْيَاء وَأَمْوَاتًا • وَجَعَلْنَا فِيهَا رَوَاسِيَ شَامِخَاتٍ وَأَسْقَيْنَاكُم مَّاء فُرَاتًا • وَيْلٌ يوْمَئِذٍ لِّلْمُكَذِّبِينَ؛آيا شما را از آبى پست و ناچيز نيافريديم، سپس آن را در قرارگاهى مطمئن و آماده (رحم) قرار داديم، تا مدّتى معيّن؟! ما توانايى بر اين كار داشتيم، پس ما چه تواناى خوبى هستيم (و امر معاد براى ما آسان است). واى در آن روز بر تكذيب‌كنندگان! آيا زمین را مركز اجتماع شما قرار نداديم، براى زندگان و مردگان (شما)؟! و در آن کوه‌های استوار و بلندى قرار داديم، و آبى گوارا به شما نوشانديم. واى در آن روز بر تكذيب‌كنندگان!» ذکر جمله «ویل...» بعد از آیات سابق که بیانگر نعمت های خداوند است، احتمالا نشانگر این است که تهدید، به سبب تکذیب نعمتهای خداوند می‌باشد. ۲. «إِنَّ الْمُتَّقِينَ فِي ظِلَالٍ وَعُيُونٍ • وَفَوَاكِهَ مِمَّا يَشْتَهُونَ • كُلُوا وَاشْرَبُوا هَنِيئًا بِمَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ • إِنَّا كَذَلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنينَ • وَيْلٌ يَوْمَئِذٍ لِّلْمُكَذِّبِينَ؛در آن روز پرهیزگاران در سايه‌هاى درختان بهشتى و در ميان چشمه‌ها قرار دارند، و ميوه‌هايى از آنچه مايل باشند. بخوريد و بنوشيد گوارا باد بر شما، اينها در برابراعمالى است كه انجام مى‌داديد! ما اين گونه نیکوکاران را پاداش مى‌دهيم. واى در آن روز بر تكذيب‌كنندگان!» ۱.۲ - توبیخ و سرزنشتكذيب و انكار نعمتهاى الهى، سبب سرزنش و توبيخ: ۱. «وَ اللَّهُ فَضَّلَ بَعْضَكُمْ عَلى بَعْضٍ فِي الرِّزْقِ فَمَا الَّذِينَ فُضِّلُوا بِرَادِّي رِزْقِهِمْ عَلى ما مَلَكَتْ أَيْمانُهُمْ فَهُمْ فِيهِ سَواءٌ أَ فَبِنِعْمَةِ اللَّهِ يَجْحَدُونَ؛خداوند بعضى از شما را بر بعضى ديگر از نظر روزى برترى داد (چرا كه تلاشهايتان متفاوت است). ولى كسانى كه برترى داده شده‌اند، حاضر نيستند از روزى خود به بردگانشان بدهند تا همگى در آن مساوى گردند؛ آيا آنان نعمت خدا را انكار مى‌نمايند كه شكر او را ادا نمى‌كنند)؟!» ۲. «اللَّهُ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ الْأَنْعَامَ لِتَرْكَبُوا مِنْهَا وَمِنْهَا تَأْكُلُونَ • وَلَكُمْ فِيهَا مَنَافِعُ وَلِتَبْلُغُوا عَلَيْهَا حَاجَةً فِي صُدُورِكُمْ وَعَلَيْهَا وَعَلَى الْفُلْكِ تُحْمَلُونَ • وَيُرِيكُمْ آيَاتِهِ فَأَيَّ آيَاتِ اللَّهِ تُنكِرُونَ؛خداوند كسى است كه چهارپايان را براى شما آفريد تا بعضى را سوار شويد و از بعضى تغذيه كنيد. و براى شما در آنها منافع بسيارى جز اينها است، تا بوسيله آنها به مقصدى كه دردل داريد برسيد؛ و بر آنها و بر کشتی‌ها سوار مى‌شويد. او آياتش را همواره به شما نشان مى‌دهد؛ پس كدام يک از آیات خدا را انكار مى‌كنيد؟!» ۳. «فَبِأَيِّ آلَاء رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ؛پس اى گروه جن و انس كدامين نعمتهاى پروردگارتان را انكار مى‌كنيد؟!» ونیز--) آيه مزبور به منظور توبيخ بر عدم اعتراف به نعمتهاى خدا است. ۲ - دریغ نعمت از زیردستانبرخوردارى از امكانات و دريغ داشتن آن از زيردستان، بسان انكار نعمتهاى خدا: «وَاللّهُ فَضَّلَ بَعْضَكُمْ عَلَى بَعْضٍ فِي الْرِّزْقِ فَمَا الَّذِينَ فُضِّلُواْ بِرَآدِّي رِزْقِهِمْ عَلَى مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُهُمْ فَهُمْ فِيهِ سَوَاء أَفَبِنِعْمَةِ اللّهِ يَجْحَدُونَ؛خداوند بعضى از شما را بر بعضى ديگر از نظر روزى برترى داد (چرا كه تلاشهايتان متفاوت است). ولى كسانى كه برترى داده شده‌اند، حاضر نيستند از روزى خود به بردگانشان بدهند تا همگى در آن مساوى گردند؛ آيا آنان نعمت خدا را انكار مى‌نمايند (كه شكر او را ادا نمى‌كنند)؟!» ۳ - تکذیب‌کنندگان نعمتتکذیبکنندگان نعمت عبارتند از: ۳.۱ - انسان و جنتكذيب نعمتهاى الهى از سوى انسانها و جنّیان، درپى‌دارنده توبيخ خداوند: «فَبِأَيِّ آلَاء رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ؛پس اى گروه جن و انس كدامين نعمتهاى پروردگارتان را انكار مى‌كنيد؟!» ونیز--) ۳.۲ - کافرانانکار و تکذیب نعمتهای الهی از از سوى اكثر کفرپیشگان، به رغم شناخت آنها: «يَعْرِفُونَ نِعْمَتَ اللّهِ ثُمَّ يُنكِرُونَهَا وَأَكْثَرُهُمُ الْكَافِرُونَ؛آنها نعمت خدا را مى‌شناسند؛ سپس آن را انكار مى‌كنند؛ و اكثرشان كافرند.» ۴ - تکذیب آگاهانه نعمتانكار آگاهانه نعمتهاى خداوند از سوى انسانها: «إِنَّ الْإِنْسانَ لِرَبِّهِ لَكَنُودٌ • وَ إِنَّهُ عَلى ذلِكَ لَشَهِيدٌ؛كه انسان در برابر نعمتهاى پروردگارش بسيار ناسپاس و بخیل است؛ و او خود نيز بر اين گواه است.» «كنود» انكار نعمت است. ۵ - سؤال از تکذیبکنندگانسؤال توبيخى خداوند از انسانها، در مورد انكار نعمتهاى الهى و کفر به آن: «وَ اللَّهُ جَعَلَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْواجاً وَ جَعَلَ لَكُمْ مِنْ أَزْواجِكُمْ بَنِينَ وَ حَفَدَةً وَ رَزَقَكُمْ مِنَ الطَّيِّباتِ أَ فَبِالْباطِلِ يُؤْمِنُونَ وَ بِنِعْمَتِ اللَّهِ هُمْ يَكْفُرُونَ؛خداوند براى شما از جنس خودتان همسرانى قرارداد؛ و از همسرانتان براى شما فرزندان و نوه‌هايى به وجود آورد؛ و از نعمتهاى پاكيزه به شما روزى داد؛ آيا به باطل ايمان مى‌آورند، و نعمت خدا را انكار مى‌كنند؟!» همزه براى استفهام انكارى توبيخى است. ۶ - عناوین مرتبطموانع تکذیب نعمت (قرآن). ۷ - پانویس۸ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن،، ج۸، ص۴۴۴، برگرفته از مقاله «تکذیب نعمت». مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن،، ج۳۰، ص۵۳۵، برگرفته از مقاله «تکذیب نعمت». |